Red vožnje Budimpešta do

Budimpešta (mađ. Budapest),  glavni grad Mađarske i glavni politički, industrijski, trgovački i saobraćajni centar zemlje ima preko 1,7 miliona stanovnika, što je manje od vrha, dostignutog sredinom 1980-ih kada je imala 2,1 miliona.

Grad Budimpešta čini posebnu „županiju“ (tzv. Glavni grad) u sklopu županijske podjele Mađarske, a sa svih strana okružuje je Županija Pešta.

Budimpešta zauzima obje obale Dunava spajanjem Budima i Obude na desnoj obali, sa Peštom na lijevoj (istočnoj) obali Dunava.

Ime Budimpešta nastalo je spajanjem naziva Budima i Pešte, koji su se (zajedno sa Obudom) ujedinili 1873. godine. Grof Ištvan Sečenji, mađarski političar, pisac i istoričar, pominje ovaj naziv u knjizi „Svet“, objavljenoj 1831. godine.

O porijeklu naziva Budim postoji više teorija. Prema prvoj, koja potiče iz Srednjeg vijeka, Budim je dobio ime po osnivaču, Bledi, prethodniku i rođaku Atile Hunskog. Bleda je u mađarskoj literaturi poznat pod imenom Buda. Ovu teoriju podržavaju i savremeni istoričari. Prema drugoj teoriji, naziv potiče od slovenske riječi „voda“ i vezuje se za Akvinkum, stari rimski grad, koji se nalazio na ovom području.

Porijeklo naziva Pešte, takođe se tumači na više načina. Jedno od njih, koje je zabilježio Klaudije Ptolemej, kaže da je ovdje još u periodu rimske vladavine postojalo utvrđenje. Naziv utvrđenja, Ptolemej -mađ: Pesszion. Druga teorija ukazuje na slovensko porijeklo. Smatra se da je osnova riječi peć (bugarski пещ) i da je povezana sa reči пещера (pećina).

Budimpešta je smještena u samom centru Panonske nizije, u Županiji Pešta. Zauzima 525 km2 i okružena je naseljima peštanske županije. Putem se nalazi 216 km jugoistočno od Beča, 545 km južno od Varšave, 1565 km jugozapadno od Moskve, 1122 km sjeverno od Atine, 788 km sjeveroistočno od Milana i 443 km jugoistočno od Praga. Od Beograda je putem udaljena 378 km, a od graničnog prelaza Horgoš 184 km.

Pešta je od 1723. bila sjedište administrativnog aparata kraljevstva, koji je najbrže rastao u 18. i 19. vijeku, i inicirao izraziti rast grada u 19. vijeku.

Spajanje tri distrikta pod jednu administraciju, koje je prvo propisala mađarska revolucionarna vlada 1849. je poništeno ubrzo potom, po reuspostavljanju habzburške vlasti. Konačno je ovu odluku sprovela autonomna mađarska kraljevska vlada, uspostavljena po austrougarskoj nagodbi iz 1867. Broj stanovnika „ujedinjene“ prijestonice je porastao u periodu od 1840. do 1900. na 730.000.

U 20. vijeku broj stanovnika je rastao uglavnom u predgrađima. Ujpešt (Nova Pešta) je više nego udvostručila broj stanovnika između 1890. i 1910, a većina industrije zemlje se koncentrisala u gradu.

Budimpešta je najnaseljeniji grad u Mađarskoj i jedan od najvećih gradova u Evropskoj uniji. Broj stanovnika je posljednje decenije u usponu. Ako se uzmu u obzir sva naseljena mjesta unutar Budimpeštanske Metropolitan oblasti, koja je dom za 3,3 miliona ljudi, to iznosi oko 34% od mađarskog stanovništva. Godine 2014. grad je imao gustinu naseljenosti od 3.314 ljudi po kvadratnom kilometru i to je najgušće naseljena opština u Mađarskoj. Okrug Eržebetvaroš sa preko 30.000 stanovnika po km² jedno je od najgušće naseljenih područja na svijetu.